ONLARI UNUTMAYIN – 16

Bitlis Defterdarı'nın Hanımı

Kurtuluş savaşımız var olma mücadelesidir. Bu savaşı, yılların savaş yorgunu ulusumuz, gücünün tükendiği son noktada son bir kez silkinerek sonlandırdı. “Onları unutmayın dizisi” büyük çoğunluğu, bu var olma mücadelemizin, bir anlamda adsız kahramanlarına bir saygı duruşu niteliğindedir.
Amacım unutulmalarını önlemek, biz yaşayan torunlarının, vatan topraklarında sonsuz uykularında olan atalarımızın bize emanet ettiği bu topraklarda rahatça ve özgürce soluk alırken onları hatırlaması, yad etmesi, bilenlerin, kendi inancında dualarını göndermeleri içindir.
Bu kahramanlarımız arasında kadınlarımızın da erkekleriyle omuz omuza mücadele ettikleri, kanlarını döktükleri, şehit ya da gazi olduklarını bilmem söylememe gerek var mı? Tarihin tozlu sayfalarından tüm bu aziz varlıklarımızı çıkarıp gün yüzüne ve göz önüne getirmeyi hedeflediğimden beri araştırmalarımı elden geldiğince yürütüyorum.
Aralarında biri var ki ne yazık ki bize adı dahi miras kalmadı. Hemen hiçbir kaynakta yazılmış iki satır cümle dışında bir açıklama dahi yok. “Bitlis Defterdarı’nın hanımı” adı altında verilen bilgi;

“Maraş’ta Fransızlarla savaş 21 Ocak 1920′de başlamış, bu yılın 12 Şubat’ında Fransızların geri çekilmesiyle sona ermiş, Maraş düşman işgalinden kurtulmuştur.
Maraş’ta düşmana karşı verilen mücadelede en fazla yararlılık gösterenler arasında Bitlis Defterdarı’nın Hanımı da bulunmaktadır. Bitlis Defterdarı’nın Hanımı, Maraş’ın Kayabaşı Mahallesinde düşmanın hazırladığı mazgala yaklaşarak sekiz düşmanı öldürmüş, daha sonrasında da erkek elbisesi giyerek milis kuvvetlerine katılmıştır.”

Hakkındaki tüm bilgi bundan ibaret. Başkaca en ufak bir bilgi dahi yok. Bu bilginin bilinen tek kaynağı ise Mustafa Kemal’in bir telgrafı;

Heyet-i Temsiliye adına Mustafa Kemal imzasıyla, Maraş’ın Kayabaşı mahallesinde oturan Bitlis defterdarının eşi hanımın saldırgan düşmana karşı gösterdiği olağanüstü kahramanlığı bildiren 3 Şubat 1920 tarihli telgraf:

“Sivas Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti Heyet-i Riyasetine

Maraş’ın Kayabaşı mahallesinde sakin Bitlis defterdarının haremi Hanım İslamların hûn-ı masûmunun nâ-hak yere akıtılmasından ve birçok hânmânların söndürülmesinden galeyana gelerek hanesinden açtığı mazgaldan dindaşlarımızı imha için islâm mahallâtına saldıran düşmanlara ateş açarak akşama kadar sekiz düşmanı telefe muvaffak olduğu ve akşam üzeri erkek elbisesiyle ve kemal-i cür’etle muhafaza-ı ırz ve can kaygusu ile silâha sarılmış bulunan mücahidîn-i islâmiye sunûfuna iltihakla bilfiil müsademâta iştirak eylemekte bulunduğu bildirilmiştir.
3 Şubat 336
Heyet-i Temsiliye namına
Mustafa Kemal”

Kayda geçen tek yazılı metin bu. Ne Maraş savunmasına ait belgelerde ve ne de başkaca hiçbir kitap, anı ya da kaynakta ek bir bilgi yok. Sadece Güngör Gençay’ın “Senem Ayşe” (ki bu kahraman kadını da ileride yazacağım) adlı çalışmasında, Senem Ayşe’nin Bitlis Defterdarı’nın hanımı olması ihtimalinin kuvvetli olduğu konusunda bir yorumu var. Ancak, Senem Ayşe’nin kimlik bilgilerinin bilinir olması ve eşinin Bitlis Defterdarı olduğu konusunda hiçbir onaylayıcı belge olmaması karşısında bu eşlemeye katılmadığımı ifade etmeliyim.

İsmini dahi not edemediğimiz bu aziz kadın hakkında ne diyebiliriz başkaca? Ruhu şad olsun, nur içinde yatsın…