“ADEM’İN YARATILIŞI” – MİCHELANGELO BUONARROTİ

Âdem'in Yaratılışı, Michelangelo Buonarroti (1475-1564 ) tarafından 1511 dolaylarında Sistine Şapeli’nin tavanına yapılmış muhteşem fresktir. Fresk, Hıristiyanlık'ta Kitab-ı Mukaddes'in Yaratılış bölümünde, Tanrı Baba'nın ilk insan Âdem'e hayat üflemesi konusunu betimler. Bu betim bugün dünyanın en ünlü betimlemelerinden birisidir ve modern kültüre farklı biçimlerde yansımıştır. Freskte yer alan Tanrı ve Âdem'in ellerini içeren detay da freskin en ünlü kısımlarındandır.

Tanrının yüzü olarak, Michelangelo'nun kendi yüzünü çizdiği düşünülmektedir. Bir diğer görüşe göre reform ve rönesanstan sonra insanın tanrıya yabancılaşması resmedilmiştir.

Rönesansın ve maniyerizmin (özenticilik) büyük sanatçısı, ressam, mimar ve heykeltıraş Michelangelo, Ghirlandaio Kardeşler’den dersler aldı. Çok geçmeden önemli bir yetenek olduğu fark edilen sanatçı, 1490’da Floransa’nın hükümdarı Lorenzo De Medici için heykeller yapmaya başladı. Rüştünü kanıtladığı ünlü eseri ‘Davut’ heykelini yaptığında 26 yaşındaydı. İnsan formunu her açıdan yeniden yaratmak için, kadavralar üzerinde çalıştığı bilinir. İdealleşmiş insan boyutuna ulaşma arzusu, onu insan tasvir ettiği resimlerde benzersiz kıldı. Klasik dönemden izler taşımasına rağmen, Rönesans’a büyük bir katkı sağlayan ressam, derinlikte perspektif olgusunu, kendi tarzını katarak özel bir yere oturtmuştur. Kendini heykeltıraş olarak tanımlayan Michelangelo’nun en önemli eserlerinden ‘Adem’in Yaratılışı’, yaratılış efsanesindeki büyük ayrılmayı ve birbirine ancak parmak ucu kadar yakın ama bir o kadar ayrı düşmüş Tanrı ve Adem’in hikâyesini konu alır. Hıristiyanlıkta Tanrı’nın Adem’e hayat üflemesinin betimlendiği sahnede, bir birine değen işaret parmakları, Tanrı’nın Adem’i kendi suretinden yarattığına gönderme yapar.

Papa II. Julius’un bilhassa çağırdığı Michelangelo, St. Pietro Bazilikası duvar ve tavanlarını sanatıyla donattı. Bu iş 4 senede tamamlayan Michelangelo, İncil’de geçenleri kronolojik olarak resmetti. Bu eserlerinden ön mühimi, “Adem’in Yaratılışı“dır. 1512’de tamamlanan bu fresk, o meşhur hikayeyi Rönesans’ın usta ismi Michelangelo’nun dehasından gösteriyor.

İncil’e göre Tanrı, Adem’i kendi suretinden yarattı. Onun kaslı, kuvvetli bedenine can üfleyen Tanrı, daha sonra yanına Havva’yı gönderdi. Ancak Havva’dan bahsetmeyeceğim. Tanrı’nın bir parçası olan Adem, rahme düşmeyen ilk çekirdek; yani bir kadın tarafından dünyaya getirilmeyen ilk ve tek insandır. Michelangelo‘nun tasviri de bunu bize Adem’i çamurdan bir tepeye yerleştirerek gösteriyor.

Solda, bir çamur yükseltisinde sağ kolundan destek alarak duran Adem, sol elini Tanrı’nın ona doğru uzanan eline uzatıyor. Bu bir el ele veriş, tokalaşma değil, bunun için uğraşılmıyor. Burada, en kaba tabirle bir boşluk görüyoruz. Her milimi ölçülüp üzerine sayısız teori üretilen bu boşluk, 16. Yüzyıl’dan itibaren aklınıza getireceğiniz her türlü sanatın ‘zaman’a, ‘zamanlama’ya ve ‘zamansızlık’ı olmuştur. (En azından İtalya’da).

Sağ tarafta sakallı ve kaslı bir Tanrı görüyorsunuz. Bu, insanlara verilen ilk Tanrı görüntüsüdür. Michelangelo, 16. Yüzyıl’da sanattan başka inanç sisteminde de bir değişim yarattı. Yaptığı Tanrı figürü, büyük bir cesaret işiydi. Mekan Vatikan olduğu için Michelangelo’ya duyulacak övgü yalnız sanatı değil, cesur sanatından ileri geldiğini için de olmalıdır. Tanrı’nın taşıyıcıları ise baş melekleri. Adem’in muhtaç bakışlarına karşın çok yorgun görünen Tanrı’nın şefkatli gözleri. Pek çok sanat tarihçisi, bu yüzün Michelangelo’nun kendisi olduğunu söylüyor. Bunun ucu açıktır. Ek olarak, Tanrı’nın duruşunu resmederken usta, Augustus‘un ( ‘Jül Sezar’) zamanında paraya bastırdığı Oğlak üstündeki pozundan etkilenmiş.

Sağdaki Tanrı figürünün sol koluyla kavradığı kadının zarif yüzünde bir telaş görünüyor. Araştırmacılar, bu dişinin Adem’e eş olacak Havva olduğuna inanıyorlar. Henüz sağda, Tanrı’nın cennetinde yer alan Havva, sol tarafa, yani yeryüzündeki cennete telaşla bakıyor.

İncil’deki kronolojik sıralamaya göre 4. hikaye olan “Adem’in Yaratılışı“, insanoğlunun başlangıç noktası; Milat olarak kabul edilir. İncil’e göre Tanrı, Adem’i kendi suretinden yarattı. Usta sanatçı bu freskinde bunun tam aksini yapmış. Yani, Michelangelo, Tanrı’yı Adem’in suretinden yarattı. Bunun yanı sıra yıllarca insan anatomisi üzerinde çalışan Michelangelo‘nun dehasına hayranlık duyacağınız bir başka nokta ya gelelim.

Bu tabloda “the god” beyin kesiti çizilen yerde duruyor. bu resimde michelengelo mid-saggital section of brain çizmiş. beynin medial (iç,vücudun ortasına yakın) sagittal kesitini çizmiş. 

Orjinal resimde pituitary gland(hipofiz bezi), optic chiasm, basilar artery, çok net şekillerde çizilmiş. Michelengelo neler yapmış hayran kalmamak elde değil açıkçası.

Bu tablo –aslında- der ki tanrı insana zeka (idrak kabiliyeti) verdi ve böylece insanoğlu bu zekayı kullanabilme ve en iyisini planlama yeteneği kazandı.

Bu yorumlar çoğaltılabilir. Ama hipofiz bezinin özellikle bir ayak uzantısıyla da olsa çizilmesi ve tanrı’nın hipotalamusa yakın konumu da insanı düşündürüyor. hipotalamus vücutta homeostasisi düzenleyen, hormonal kontrolü sağlayan yapı. 5 Asır önce  yaşamış bir adamın beyni bu kadar güzel resmedebilmesi hayranlık uyandırıcı.

FAYDALANILAN KAYNAKLAR:

https://tr.wikipedia.org/wiki/Adem'in_Yarat%C4%B1l%C4%B1%C5%9F%C4%B1

https://resimbiterken.wordpress.com/2014/03/06/michelangelonun-the-creation-of-adam-eseri/

http://thegeyik.com/ademin-yaratilisi-resminde-fark-edilmeyen-detay/

http://fotoanaliz.hurriyet.com.tr/galeridetay/47588/4369/9/bilmeniz-gereken-50-tablo