ODESSA İZLENİMLER – 2

Gezimize başlamadan önce dün eklemeyi unuttuğum bir hususu söyleyeyim. Ukrayna’da diğer eski Sovyet Cumhuriyetleri gibi Kiril alfabesi kullanıyor. Şehrin tüm tabelaları Rusça veya Ukrayna’ca. Aralarında ne denli fark var tam bilmiyorum ama halkın neredeyse tamamı Rusça konuşup anlaşıyor. Ortak konuşma dili de Rusça. Yalnız Ukraynaca’nın unutulmaması için okullarda ders veriliyor, yeni sokak tabelaları Ukraynaca, sadece eski levhalar halen Rusça kullanılıyor. Örneğin şehrin en güzel ve en kalabalık caddesinin adı Ukraynaca “Deribasiska” Rusçası ise yaklaşık “Deribaskaya” biçiminde telaffuz ediliyor. “Odessa” Rusça, Ukraynaca ise “Odeca” (Odesa okunuyor). Televizyonlarda konuşma ve filmler Rusça. Ukraynaca alt yazı geçiliyor. Şehri gezerken mutlaka Kiril alfabesini biraz okumak ve anlamakta fayda var. İngilizce, kafe ve restoranlarda biliniyor ama marketlerde veya halk arasında dil bilen bulmanız biraz zor.


2. KATERİNA HEYKELİ


Şehrin en büyük ve uzun caddelerinden birisi “Katerinska” caddesi. Güneydeki tren garından başlayıp, sokağın başındaki 2. Katerina heykeline kadar uzanıyor.
Çariçe 2. Katerina’nın, Odessa için önemi büyük. Zira şehrin kurucusu. Karadeniz sahiline yaptığı bir yolculukta koyun ve tepenin görüntüsünden etkilenerek, “buraya bir şehir kurulsun” demiş. Şehrin kuruluşu bu nedenle 27 Mayıs 1794 olarak kabul ediliyor. Katerinska caddesinin başındaki heykelde de 2. Katerina, eliyle şehrin kurulmasını işaret ediyor.

POTEMKİN MERDİVENLERİ

Şehrin belki de en popüler mekanı bu merdivenler. 2. Katerina’nın heykelinden limana doğru 50 metre yürüdüğünüzde merdivenlere ulaşıyorsunuz.

Potemkin merdivenleri 1837-1841 yılları arasında yapılmış. Daha sonra yanına bir de feniküler eklenmiş. Bu merdivenler zamanında liman yok iken hemen deniz kıyısında imiş. Bu merdivenler toplam 192 basamak. Arada dinlenebileceğiniz geniş basamaklar var.

Bildiğiniz gibi (ya da bilmeyenlere anlatayım) merdivenler asıl ününü ve ismini Potemkin Zırhlısı’ndan almaktadır. Çarlık Rusyası Karadeniz filosu askeri gemilerinden olan zırhlının denizcileri komutanlarına karşı ayaklanarak 1905 yılında gemiyi ele geçirirler.

Sovyetler Birliği döneminde bu isyanın, Ekim devriminin başlangıcı olarak görülmesi nedeniyle dönemin ünlü yönetmenlerinden Sergei Eisenstein’a bir sessiz film yaptırılır. Özgün adı Bronyenosyets Potyomkin (Броненосец «Потёмкин») olan filmin özellikle merdivenlerdeki kıyım sahnesi görselliği sebebiyle filmi dünyanın sayılı filmlerinden biri yapmıştır. Ülkemizde ilk kez 1967’de gösterilen filmi 80 li yıllarda tv’de izlediğimi hatırlıyorum. Aklımda kalan sahne, merdivenlerdeki kıyım sırasında merdivenlerden aşağı bir başına inen bebek arabası.