MAYIS AYINDA BU KİTABI OKUDUM - 4

KİTABIN ADI : Lozan Barış Konferansı’nın Perde Arkası (1922-1923)
KİTABIN YAZARI : Dr. Rıza Nur - Joseph C. Grew
KİTABIN ÇEVİRMENİ : -
KİTABIN YAYINEVİ : Örgün Yayınevi
KİTABIN BASKI YILI : 2007
KİTABIN BASKI SAYISI : 2. Baskı
KİTABIN SAYFA SAYISI : 541 sayfa
KİTABIN DİZGİ/BASKI KALİTESİ : 9/10 (Az da olsa dizgi hataları var)
KİTABIN YAZIM-DİL KALİTESİ : 9/10
KİTABIN EDEBİ/SANATSAL DEĞERİ : 8/10
(Dr. Rıza Nur)
ÖNERİ : Lozan Antlaşması Türkiye Cumhuriyet’inin tapu senedidir. Savaşın hangi koşullarda bitirildiği, Lozan’a giden yol, konferansının her iki bölümünde yapılan sert tartışmalar bizlerin bilmesi ve unutmaması gereken yapı taşlarıdır.
Kitap 4 ana bölümden oluşuyor. Birinci bölümde Lozan Konferansı’nın TBMM adına 2. delege olarak katılan Dr. Rıza Nur’un anıları yer alıyor. Kendisinin çocuksu anlatımları, İsmet Paşa’ya ve Mustafa Kemal’e içten içe beslediği kıskançlık, hezeyanları, yazdığı her satıra karışıyor. Anılarının bu anlamsız köpüğünü kazıdığınızda, itilaf devletlerinin bu konferansta bile Türk’ü yok etmek için elinden geleni ardına koymadığını hissediyorsunuz.
İkinci bölümde, Konferansta taraf olmayıp sadece gözlemci olarak katılan ancak sürekli itilaf devletlerinden yana ağılığını koyan ABD’nin temsilcilerinden, daha sonra ilk Büyükelçi olarak Ankara’ya gönderilen J. C. Grew’ın anıları yer alıyor. Karşıdan bir bakış açısının ilginç detayları ile karşılaşıyorsunuz.
(Joseph C. Grew)
Üçüncü bölümde İsmet İnönü’nün konferanstan çok sonra yazdığı anılarından bir kısa bölüm yer almakta.
Kitabın son bölümünde ise Lozan Antlaşması’nın Türkçeleştirilmiş madde metinleri yer almaktadır.

Her ne kadar kitap bütünlük itibariyle çok doyurucu değilse de, sadece anılara yer vermekte ise de kanımca konferansta bizzat yer almış 3 kişinin anıları, konferansın perde arkasının yansıtması bakımından, olaylara 1. elden kaynak olmaları bakımından çok önemli.

Lozan’a değer veren, bizler için önemini kavrayan her Türk gencinin okuması dileğiyle…

Joseph C. Grew (d. 27 Mayıs 1880 - ö. 25 Mayıs 1965), 20. yüzyılın ilk yarısında görev yapmış ve uzun kariyeri içine iki dünya savaşı, Ankara ve Tokyo büyükelçilikleri ile Lozan konferansında Amerikan temsilciliği gibi önemli görevleri sığdırmış olan bir Amerikalı diplomattır.
Dışişlerine girdiği 1904 yılında Kahire'de üçüncü katip olarak işe başlamış, 1945 yılında yaş haddiyle emekli olurken, kendi mesleğinde ulaşabileceği en üst seviyeden, bakanlık müsteşarı olarak görevi bırakmıştır.

Görev yaptığı yıllarda tutmuş olduğu günlüğü düzinelerce defterden oluşmakta ve yalnız siyasi gelişmeleri değil yaşadığı ortamda gözüne çarpan sosyal hadiseler ile kendisine ve yakın çevresine ilişkin hatıraları da bu esnada kaleme almış bulunmaktadır. On binlerce daktilo sayfası resmi yazışma, gazete küpürleri, resmi sirkülerlerin teksirleri, şahsi mektupların kopyaları ve hatıra defterlerinden oluşan bu şahsi evrak koleksiyonu 1952 yılında Amerikalı tarihçi Walter Johnson ve asistanı Nancy Harvison Hooker editörlüğünde özetlenerek The Turbulent Era (Çalkantılı Dönem, Kırk Yıllık Diplomasi Hatıraları) adı altında iki cilt ve 1527 sayfadan oluşan bir eser halinde yayınlanmıştır.
Grew'un bu hatıraları arasında Lozan Antlaşmasını anlattığı bölümler ile 1927-1932 yıllarını kapsayan Ankara büyükelçiliği esnasında yaşadıkları iki ayrı kitap halinde Türkçe'ye de çevrilmiş durumdadır.