RESNE (RESEN)

Manastır ile Ohrid arasındaki otoyol üzerinde yer alan ve Türkçe tanınmış ismiyle Resne, Osmanlı döneminde önemli bir şehir olduğu kadar Türk siyasi tarihine “Resneli Niyazi Bey” olarak girmiş ünlü Osmanlı subayı sebebiyle bizler için önemli bir tarihi şehirdir.

Resneli Niyazi Bey, az çok tarih ile haşır neşir olanlar tarafından çok iyi bilinen bir askerdir. 2. Meşrutiyet’in ilanına sebep olan, dağa çıkma hadisesinin kahramanı olan bu subay ne yazık ki çok erken yaşta ve nedensiz olarak öldürülmeseydi sanırım tarihimize çok önemli katkılar yapmayı sürdürecekti. Dilerseniz, Vikipedi’den aldım bilgileri kısaca sıralayayım:

 “Resneli Niyazi Bey veya Ahmet Niyazi Bey (Arnavutça: Ahmet Njazi Bej Resnja), 1873 yılında bugün Makedonya sınırları içerisinde kalan Manastır yakınlarındaki Resne kasabasında doğmuştur. Bu nedenle Resneli Niyazi Bey olarak anılır. İttihat ve Terakki'nin önde gelen isimlerinden olup II. Meşrutiyet'in ilanına yol açan ayaklanmanın lideri olarak ve 1897 deki Türk-Yunan savaşındaki başarılarından dolayı ün yaptı. II. Abdülhamit’in Meşrutiyeti ilan etmek zorunda kalmasından sonra döndüğü Selanik’te “Hürriyet kahramanı” olarak karşılandı.


17 Nisan 1913'te Arnavutluk'un Avlonya limanında İstanbul'a gitmek üzereyken İttihat ve Terakki Fırkası'nın kendisine gönderdiği koruması tarafından öldürüldü.

1913 yılı Nisan ayının 29’unda Arnavutluk’un Avlonya limanına 8 kişi geldi. Sivil giyimliydiler. İstanbul’a kalkacak vapuru bekliyorlardı. İçlerinden biri bilet almaya gitmişti. Tam bu sırada üç el silah patladığı duyuldu. İki kişi yere yuvarlandı. Birkaç el daha ateş edildiği görüldü. Herkes kaçışmıştı. Orada bulunanlar, kırçıllı bir paltonun içindeki sivil giyimli şahsı zar zor tanıdılar. Bu, Resneli Niyazi Bey idi.

Öldürülme sebebinin karanlıkta kalmış ve kendi koruması tarafından vurulmuş olması nedeniyle kendisine atfedilen "Ne şehittir ne de gazi, pisi pisine gitti Niyazi" deyimi Türk milletinin hafızasına kazınmıştır. Sonradan Resneli Niyazi Bey adına Şişli Fulya’da bir okul açılmıştır.”
Resne, bugün yaklaşık 20.000 nüfusuyla küçük bir kasaba. 2.000 kadar da Türk yaşıyor. Doğal bitki örtüsü zenginliği ve elmalarıyla da tanınıyormuş. Manastır dönüşünde Niyazi Bey’in köşkünü görmek için uğradık. Manastır’dan gelirken Ohrid’e giden yola sola yay çizerken dönmeyip doğru kasaba içine girdiğinizde solunuzda köşkü göreceksiniz. Bu köşkün ilginç bir yapım öyküsü var. Resneli Niyazi Bey, Makedonya bölgesinde çok tanınmış ve sevilen bir kişidir.Resneli Niyazi Bey'in Üsküp'te harp okulunu okuduğu arkadaşlarından bir kısmı II. Meşrutiyet ilan edildikten sonra Paris elçiliğine tayin edilmişlerdir.Paris elçiliğinde görev yapan arkadaşları Resneli Niyazi Bey'e bir mektup gönderirler.Arkadaşları bu mektupta Paris elçiliğinin önünde bir fotoğraf çektirmişler ve Resneli Niyazi Bey'e hitaben “sen oralarda otur bak biz buralarda neler yapmaktayız” demişler. Bunun üzerine arkadaşlarına sinirlenen Resneli Niyazi Bey fotoğrafta ne gördüyse, Paris elçiliğinin bir kopyası niteliğinde bir köşk inşa ettirmiş.

Köşk görünüş itibariyle hala görkemini koruyor. Ama ne yazık ki Niyazi Bey ile ilgili hiçbir kayıt yok. Girişteki sergi görevlisinin sattığı Niyazi Bey fotoğrafları dışında bir kısmının müze olarak düzenlenmemesi çok önemli bir eksiklik. Neredeyse tüm Türk gezilerinin rotasında olan köşkün TİKA tarafından elden geçirilmesini diliyorum.

Halen köşkün giriş katında tüm dünyadan seramik sanatçılarının eser gönderdiği bir sergi var. (Türk sanatçılarının eserleri de var) Afişinden ve görevlinin anlattığından, serginin bir süre sonra İzmir’e geleceğini öğrendik. Bu kısa ziyaretimiz sonrası Ohrid’e dönüş yoluna koyulduk.